Pandemia w naszym kraju doprowadziła do tego, że dzieci i młodzież spędzają czas głównie przed ekranami komputerów, tabletów, telefonów. Wiadomo, że nauka zdalna to konieczność, ale tak duża ilość czasu przed komputerem nie pozostaje bez wpływu, niestety negatywnego, na zdrowie i funkcjonowanie naszych dzieci.
NEGATYWNE SKUTKI NADMIERNEGO KORZYSTANIA Z KOMPUTERA/TABLETU/TELEFONU
- Osłabiony rozwój zdolności poznawczych — odbiór treści pojawiających się na ekranie jest bierny, dziecko nie angażuje wszystkich procesów poznawczych, a tym samym nie rozwija ich tak jak powinno.
- Problemy z kontrolą emocji i koncentracją uwagi — korzystając zbyt często z urządzeń ekranowych dzieci nie uczą się samokontroli, mogą pojawić się zachowania impulsywne, a koncentracja może być wyraźnie osłabiona.
- Zachowania agresywne, lęki — ekrany stymulują wiele zmysłów, ale również wywołują emocje. Z uwagi na niedojrzałość układu nerwowego dzieci i młodzież nie zawsze są w stanie zrozumieć, opanować silne emocje, których doświadczają podczas korzystania z urządzeń ekranowych. Mogą reagować agresją i lękiem na niemożność skorzystania z urządzenia lub próbę odebrania urządzenia przez rodziców, opiekunów.
- Trudności w relacjach społecznych — dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuj satysfakcjonujących relacji z rówieśnikami, rodzicami innymi ludźmi. Żadne urządzenie nie jest w stanie zastąpić tych kontaktów. Dzieci, które spędzają większość czasu z ekranem, mogą mieć różne braki w zakresie umiejętności społecznych i przez to doświadczać trudności w kontaktach z rówieśnikami.
- Przyzwyczajenie do wysokiej stymulacji — mózg przyzwyczaja się do atrakcyjnych, silnych bodźców, które poprawiają nastrój. A więc inne zajęcia poza korzystaniem z komputera mogą się wydawać dziecku nudne i nie sprawiać mu satysfakcji.
- Rozregulowanie układu nagrody w mózgu — ekrany dostarczają silnej stymulacji, która związana jest z odczuwaniem przyjemności. Młode osoby, które zbyt często mają kontakt m.in. z telefonem, tabletem itp. przyzwyczajają się do tego stanu i chcą do niego cały czas dążyć.
- Pogorszenie stanu zdrowia – wady postawy, problemy ze wzrokiem, otyłość, problemy ze snem.
- PUI (Problematyczne używanie Internetu) — korzystanie z sieci może wymykać się spod kontroli, zwłaszcza jeżeli dotyczy to dzieci i młodzieży, gdyż ich etap rozwojowy i niedojrzałość układu nerwowego powoduje większą podatność na utratę kontroli nad dostępem do bodźców, których dostarczają im urządzenia ekranowe.
PROBLEMATYCZNE UŻYWANIE INTERNETU
Występuje wtedy, gdy człowiek traci kontrolę nad czasem spędzonym on-line i wpływa to negatywnie na inne sfery jego życia. Przykładowe zachowania to m.in.:
- bardzo silna chęć, wręcz przymus powtarzania zachowań dotyczących korzystania z mediów cyfrowych,
- utrata kontroli nad swoim zachowaniem,
- objawy stanu abstynencyjnego (drażliwość, złość, wściekłość, smutek czy agresja), pojawiające się w momencie przerwania korzystania z urządzenia,
- konieczność zwiększenia ilości czasu spędzanego w sieci,
- utrata zainteresowania innymi aktywnościami,
- zaniedbywanie podstawowych obowiązków domowych czy szkolnych,
- uporczywe kontynuowanie zachowania pomimo negatywnych konsekwencji, np. ciągłego zwracania uwagi przez rodziców, kłótni z tego powodu czy pogorszenia wyników w nauce.
BADANIA
Badania dotyczące Problematycznego Używania Internetu (PUI) przez młodzież (z 2019r.) przeprowadzone przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę potwierdziły, że problematyczne używanie Internetu (PUI) występuje u 11,9% polskich nastolatków w wieku 12-17 lat. Okazało się, że problem dotyczy w większym stopniu grupy starszych nastolatków w wieku 15-17 lat, a problematyczni użytkownicy Internetu to częściej dziewczęta.
TE BADANIA SĄ SPRZED PANDEMII I NAUKI ZDALNEJ!!!!!
ZASTANÓWMY SIĘ JAKIE BĘDĄ WYNIKI PO ZAKOŃCZENIU NAUKI ZDALNEJ!!!
CO MOŻNA ZROBIĆ, ŻEBY CHRONIĆ DZIECI I MŁODZIEŻ
1. Uporządkowanie korzystania z urządzeń ekranowych (jasno określone reguły, czas i miejsce, konsekwentne ich przestrzeganie).
LIMITY CZASOWE: do 2 roku życia- brak urządzeń ekranowych od 2 do 5 roku życia – do godziny dziennie od 6 do 12 roku życia – do dwóch godzin dziennie dla nastolatków – około dwóch godzin dziennie.
Aktywność on-line małego dziecka wymaga obecności rodzica, który będzie czuwał nad tym, co dzieje się na ekranie.
2. Zadbanie o zróżnicowanie aktywności w ciągu dnia.
Bardzo ważna jest aktywność fizyczna, która wspiera nie tylko rozwój fizyczny, lecz także rozwój poznawczy. Warto poświęcić czas na wspólne aktywności, dzieci i rodziców. Udział w różnych zajęciach pozaszkolnych mile widziany.
3. Stworzenie odpowiednich warunków dla odpoczynku Sen, który służy m.in. regeneracji układu nerwowego. W zależności od wieku dzieci potrzebują od minimum 8 godzin snu na dobę dla nastolatków do ok. 17 godzin snu na dobę w przypadku maluchów do 2 roku życia.
Nie zaleca się korzystania z urządzeń ekranowych przynajmniej godzinę przed snem, gdyż światło płynące ze smartfonów, tabletów zaburza wydzielanie melatoniny – hormonu, który jest potrzebny do zaśnięcia i dobrego, regenerującego snu.
4. Warto wyodrębnić rodzinne strefy bez ekranów np. posiłki
5. Sprawowanie kontroli rodzicielskiej Towarzyszenie dziecku w różnych aktywnościach on-line umożliwia ochronę przed zagrożeniami i uczenie właściwych zachowań. Przy sprawowaniu kontroli rodzicielskiej rodzice mogą skorzystać z aplikacji, które ograniczają dostęp do określonych treści i programów oraz pomagają zachować limity czasowe korzystani z urządzeń.
Warto zadbać o to, aby aktywności dziecka w sieci miały wartość edukacyjną wspierały rozwój, rozwijały zainteresowania itp.
Opracowanie: mgr Aneta Piątkowska, psycholog, na podstawie materiałów Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę oraz własnych obserwacji i refleksji.